Gezien de lage waarde van de Indonesische munteenheid, de rupiah, en als gevolg daarvan de onhandig grote bedragen, is de overheid van plan een herwaardering toe te passen.
De rupiah werd in Indonesië ingevoerd in 1946, net na de onafhankelijkheid. Vanwege hoge inflatie aan het begin van de jaren 60 besloot de overheid in 1965 tot het invoeren van een nieuwe rupiah die duizend keer zoveel waard was. Door slechte voorbereiding liep de herwaardering verkeerd. Terwijl de munteenheid gedevalueerd werd met een factor van 1000 staat tot 1, werden de prijzen gemiddeld door ongeveer tien gedeeld, in plaats van duizend. Als gevolg daarvan waren veel van de nieuwe munten en biljetten nog steeds waardeloos.
In de jaren 50 was de waarde van 11 rupiah gelijk aan een dollar. Door de inflatie liep dat op tot zo’n 2.000 tot 3.000 rupiah per dollar in de jaren 90. Tijdens de Aziatische financiële crisis van 1997, en de daaropvolgende val van Soeharto’s regime in 1998, was er een hoge inflatie. De wisselkoers liep snel op tot zo’n 10.000 rupiah per dollar! Er waren dus nieuwe bankbiljetten nodig, en achtereenvolgens werden de biljetten van 100.000 rupiah ingevoerd. De munten en bankbiljetten met waardes onder 100 rupiah zijn geheel waardeloos geworden. Momenteel is de munt van 100 rupiah de kleinste, en die heeft een waarde van 1 dollarcent.
Herwaarderingsplan
Al een aantal jaar wordt er nu gesproken over een herwaarderingsplan voor de rupiah. Een grondige voorbereiding is echter nodig, zeker gezien de mislukking van een gelijkend plan in 1965. Het plan is het schrappen van drie nullen, oftewel het verduizendvoudigen van de waarde van de rupiah. Tegelijk moeten dan dus alle prijzen door duizend gedeeld worden. Dit proces wordt in Indonesië ‘redenominasi‘ genoemd. Zonder goede voorbereiding is er echter kans op een vermindering van de koopkracht, als niet alle prijzen door 1000 gedeeld worden. Dit wordt in Indonesië ‘sanering‘ genoemd. Sanering vind plaats op een moment van hyperinflatie, terwijl de redenominasi juist in een stabiele economie wordt uitgevoerd.
Dat het nodig is om de redenominasi in een stabiele economie toe te passen, blijkt wel uit het voorbeeld van Zimbabwe. De Zimbabwaanse Centrale Bank heeft tussen 2002 en 2008 vier keer geprobeerd nullen te schrappen van de Zimbabwaanse dollar. Door blijvende inflatie bleven er vele nullen op de biljetten nodig en in 2009 gaf de Centrale Bank het op, en ging het land verder met de Amerikaanse dollar.
Het nut van herwaardering van de rupiah moet niet overschat worden. Mits goed uitgevoerd is de enige echte verandering het verdwijnen van drie nullen op bankbiljetten en prijskaartjes. Dat zal transacties en berekeningen wat makkelijker maken en wellicht het aanzien van de rupiah wat vergroten.
Invoering van de nieuwe rupiah
Volgens het huidige wetsontwerp van minister Agus Martowardojo, dat nog door het parlement (de DPR) moet worden goedgekeurd, begint het transitieproces naar de nieuwe rupiah in 2013. In de loop van het jaar zal door de Bank Indonesia (centrale bank) begonnen worden met het drukken van nieuw geld. Dit zullen biljetten zijn die er hetzelfde uitzien als de huidige biljetten, maar dan met drie nullen minder en met het opschrift ‘Rupiah baru‘ (nieuwe rupiah). Vanaf 2014 zullen deze biljetten worden ingevoerd en tot 2018 zullen de huidige rupiah en nieuwe rupiah naast elkaar gebruikt worden. Bedrijven en winkels zullen dus duidelijk moeten maken in welke rupiah hun prijzen zijn aangegeven.
In de tweede helft van de transitieperiode, van 2016 tot 2018, zal de overheid de huidige rupiah uit de circulatie halen. Alleen de nieuwe rupiah blijft dan dus over. Rond 2019 zal vervolgens een nieuw design van bankbiljetten worden ingevoerd, met de waarde van de nieuwe rupiah, maar met simpelweg het opschrift ‘rupiah’. Inmiddels is de huidige rupiah dan niet meer in circulatie, dus er kan geen verwarring meer ontstaan.
Het onderstaande tabelletje geeft een overzicht van enkele bedragen in de huidige en nieuwe rupiah. Het rekenen met bedragen wordt in veel gevallen duidelijk makkelijker met de nieuwe rupiah. Op menukaarten in restaurants staan bedragen vaak al in de nieuwe rupiah geschreven, met vaak de afkorting rb. er achter (voor ribu, duizend).
Product Huidige rupiah Nieuwe rupiah Euro
Liter benzine * Rp. 4.500 Rp. 4,50 € 0,35
Portie nasi goreng Rp. 8.000 Rp. 8 € 0,62
Treinticket Jakarta-Surabaya Rp. 325.000 Rp. 325 € 25,36
Honda Jazz 199,5 miljoen Rp. 199.500 € 15.568